Otkrivanje prošlosti: Tehnologija skeniranja georadarom u službi arheologije
Beograd, Trg Republike, centralna tačka i raskrsnica civilizacija. Na ovom istorijskom mestu, gde su se kroz vekove isprepletale sudbine različitih vladara i kultura, leže neispričane priče koje čekaju da budu otkrivene. Jedna od tih priča vodi nas do 1725. godine, kada je izgrađena Virtemberška kapija kao deo odbrambenog sistema grada. Kapija je dobila ime po Karlu Aleksandru fon Virtembergu, koji je upravljao Beogradom i Srbijom u periodu od 1720. do 1733. godine.
U narednih stotinu godina, Beograd je bio poprište borbe između Austrijanaca i Osmanlija, koji su nekoliko puta međusobno preuzimali upravu nad gradom. Godine 1740., Osmanlije su odlučile da podignu ili rekonstruišu Virtemberšku kapiju, nazivajući je Stambol kapija zbog njene lokacije na početnoj tački Carigradskog puta. Nakon turbulentnog perioda i ponovnog uspostavljanja srpske državnosti, kapija je srušena 1866. godine po nalogu kneza Mihaila, postajući simbol srpskog stradanja pod Osmanskim carstvom.
Tokom obnavljanja Trga Republike 1928–1929, ispod pločnika su uočeni ostaci temelja ove kapije. Međutim, nije zabeleženo da li su ostaci ponovo prekriveni ili uklonjeni. 1949. godine, tokom daljih radova na trgu, deo ostataka je ponovo otkriven i geodetski snimljen, a dobijena karta je smeštena u arhivu Katastra Beograda.
U 2019. godini, dok su se izvodili obimni građevinski radovi na Trgu Republike, Centar za geoinformacione tehnologije i sisteme izveo je skeniranje Georadarom. Cilj je bio identifikacija tačnog položaja i gabarita ostataka temelja Virtemberg-Stambol kapije, kao i sve prateće podzemne infrastrukture u zoni od interesa. Rezultati su omogućili ponovno otkrivanje kapije u svojoj punoj veličini, pružajući potpuno mapiranje i identifikaciju. Tehnologija georadara otkrila je neprocenjive tragove prošlosti, doprinoseći očuvanju i razumevanju bogate istorije ovog jedinstvenog mesta.
